Xuất khẩu "giá hời" từ Trung Quốc: Lợi nhuận đi kèm gian lận

Investing.com -- Các nhà xuất khẩu Trung Quốc đưa ra những thỏa thuận hấp dẫn với khách hàng Mỹ bằng cách cam kết chịu toàn bộ thuế quan. Tuy nhiên, đằng sau đó là một mạng lưới hoạt động phi pháp đang chống lưng cho các lô hàng từ Trung Quốc.

Thông qua phương thức vận chuyển “giao hàng đã bao gồm thuế” (delivered-duty-paid – DDP), trong đó người bán chịu toàn bộ thuế nhập khẩu, kết hợp với việc khai báo giá trị hàng hóa thấp hơn thực tế, một số nhà xuất khẩu Trung Quốc có thể chào giá cho khách Mỹ tương đương với mức giá trước khi áp thuế mà vẫn có lợi nhuận, theo nhận định từ các chuyên gia pháp lý và những người trong ngành.

Cách thức vận hành của hình thức gian lận này như sau:

• Các nhà xuất khẩu Trung Quốc, thường thông qua các công ty giao nhận hàng hóa (freight forwarders), sẽ khai thấp giá trị hàng hoặc ghi sai tên hàng trong chứng từ vận chuyển – đôi khi thực hiện cả hai – để giảm mức thuế phải đóng.
• Sau đó, hàng hóa được chuyển qua các công ty "bình phong", được đăng ký dưới tên các pháp nhân hoặc cá nhân nước ngoài, đóng vai trò là “nhà nhập khẩu chính thức”. Theo quy định của chính phủ Mỹ, những nhà nhập khẩu này phải chịu trách nhiệm về tính chính xác của hồ sơ hải quan và thanh toán mọi loại thuế.
• Những nhà nhập khẩu này buộc phải có một khoản bảo lãnh hải quan tối thiểu 50.000 USD từ các nhà cung cấp bảo lãnh tại Mỹ để đảm bảo thanh toán thuế. Nếu không trả thuế đúng hạn, khoản bảo lãnh này sẽ được sử dụng để bù đắp. Khi khoản bảo lãnh bị dùng hết, các công ty bình phong này thường sẽ "biến mất", không tiếp tục hoạt động nữa và nhanh chóng thành lập một công ty mới – và chu kỳ lại lặp lại.

“Thường thì những công ty này không cần khai phá sản. Họ chỉ cần tắt điện thoại, đóng email và dùng địa chỉ bất kỳ để mở công ty mới,” luật sư David Forgue tại công ty luật Barnes, Richardson&Colburn ở Chicago cho biết, khiến việc đòi lại tiền từ phía các công ty bảo lãnh trở nên vô cùng khó khăn.

Chiêu trò này không phải là điều mới mẻ. “Khi còn thuế quan, luôn luôn tồn tại động cơ để khai báo thấp,” ông Joseph Briggs, Giám đốc điều hành tại Goldman Sachs (NYSE:GS) nhận định. Tuy nhiên hiện nay, hình thức này đang ngày càng phổ biến hơn, khi các doanh nghiệp đổ xô tìm cách né tránh các mức thuế mới mà Tổng thống Mỹ Donald Trump áp dụng trong nhiệm kỳ thứ hai.

Khi tìm kiếm cụm từ “thông quan kép và bao trọn thuế” (double clearance and all tax inclusive) trên mạng xã hội Xiaohongshu của Trung Quốc, sẽ xuất hiện hàng loạt quảng cáo hứa hẹn giao hàng giá rẻ – bao gồm cả thuế – cho các mặt hàng nội thất, tủ lạnh và hàng gia dụng cồng kềnh tại các cảng Mỹ. Theo các chuyên gia trong ngành, phần lớn các đơn hàng này được định giá thấp hơn thực tế và khai sai danh mục hàng.

“Đây là bí mật công khai trong ngành,” Ash Monga – nhà sáng lập kiêm CEO công ty quản lý chuỗi cung ứng Imex Sourcing Services tại Quảng Châu – chia sẻ.

“Việc lập công ty bình phong rất đơn giản, chỉ mất vài giờ là xong. Có thể lập bao nhiêu công ty tùy thích, chi phí chỉ vài trăm USD, nên quá trình này cực kỳ dễ thực hiện và có thể lặp lại vô hạn,” Monga nói thêm.

Ông cũng cho biết xu hướng áp dụng cách làm này đang được thảo luận nhiều hơn giữa các công ty Mỹ đang tìm nguồn hàng từ Trung Quốc nhằm lách các mức thuế mới mà Tổng thống Trump đưa ra.

Một chủ doanh nghiệp sản xuất điện tử ở Quảng Đông, giấu tên, cho biết số lượng khách hàng Mỹ yêu cầu nhà cung cấp Trung Quốc áp dụng phương thức này đang gia tăng.

Ủy ban Xúc tiến Thương mại Quốc tế Trung Quốc, một cơ quan thuộc Bộ Thương mại nước này, đã không phản hồi yêu cầu bình luận của CNBC.

Rủi ro đối với người mua Mỹ

Các chuyên gia pháp lý và hải quan cảnh báo rằng các doanh nghiệp Mỹ đang đánh giá thấp nguy cơ bị xử lý dân sự và hình sự – dù họ có chủ động ép nhà cung cấp lách thuế hay chỉ vô tình được hưởng lợi từ hình thức này.

“Thật đáng sợ khi có đến 90% doanh nhân nghĩ rằng nếu tên của họ không nằm trong danh sách nhập khẩu chính thức, thì họ không chịu bất kỳ trách nhiệm dân sự hay hình sự nào,” luật sư Dan Harris, đối tác tại công ty luật Harris Sliwoski có trụ sở tại Seattle, cho biết.

Hiện cũng có nhiều trường hợp doanh nghiệp bị truy thu thuế quan, dù họ không đứng tên nhập khẩu chính thức. Harris cho biết ông chứng kiến nhiều khách hàng phải đối mặt với các khoản thuế bất ngờ và bị tịch thu hàng hóa vì người bán nước ngoài không thanh toán thuế nhập khẩu.

“Đây là một trò chơi nguy hiểm” đối với các doanh nghiệp Mỹ dính líu đến hình thức này, bởi họ có thể bị truy cứu trách nhiệm pháp lý nghiêm trọng theo luật hải quan và các luật khác như Đạo luật Khiếu nại Gian lận (False Claims Act), ông Forgue cảnh báo.

Harris nói rằng các doanh nghiệp vẫn đang được hưởng giá nhập khẩu “trước thuế” từ Trung Quốc thì khó có thể dùng lý do “không biết về gian lận hải quan” để biện minh.

“Không thể có chuyện một công ty Mỹ trước đây nhập hàng với giá 20 USD, giờ phải chịu thuế hai con số mà chỉ tăng giá lên 25 USD,” Harris lập luận.

Harris khuyến nghị các doanh nghiệp nên yêu cầu nhà cung cấp cung cấp bản sao chứng từ hải quan để kiểm tra mã phân loại và giá trị khai báo, nhằm giảm rủi ro pháp lý.

Nhiều công ty cũng lo ngại đối thủ sử dụng chiêu lách thuế sẽ bán giá thấp hơn, khiến các doanh nghiệp tuân thủ pháp luật bị thua thiệt.

“Người tiêu dùng thường chọn giá rẻ nhất, và sẽ rất khó cạnh tranh với những đơn vị làm ăn bất hợp pháp,” Cze-Chao Tam, người sáng lập kiêm CEO công ty Trinity International ở California, chia sẻ. Công ty này sản xuất và nhập hàng từ Trung Quốc, Đông Nam Á và cả Mỹ.

Với mức thuế nhập khẩu lên đến 55%, Tam cho biết công ty đang thương lượng với khách hàng để điều chỉnh giá. “Khách hàng sẽ không chấp nhận việc chúng tôi chuyển toàn bộ chi phí thuế sang họ,” bà nói thêm, và cho biết lợi nhuận công ty chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng.

Khó kiểm soát

Chính sách thuế của ông Trump đang trở thành “bài kiểm tra sức chịu đựng” lớn đối với Cục Hải quan và Biên phòng Mỹ (CBP) – cơ quan chịu trách nhiệm thu thuế và kiểm soát nhập khẩu.

“Lượng hàng hóa khổng lồ từ Trung Quốc và các nước khác đang đổ về Mỹ… hoàn toàn không đủ nhân lực để kiểm tra hết,” Alex Capri, cựu nhân viên hải quan Mỹ tại Los Angeles, cho biết.

Vì CBP chỉ kiểm tra một phần nhỏ số hàng nhập khẩu, nên hệ thống chọn lọc hàng hóa thông minh, xác định rủi ro cao để kiểm tra kỹ hơn là yếu tố then chốt trong việc ngăn chặn hành vi gian lận như khai thấp giá trị hay ghi sai loại hàng, Capri nói.

Minh chứng cho việc việc thực thi thuế quan không đơn giản, ông Trump đã phải trì hoãn việc bãi bỏ cơ chế miễn thuế cho các gói hàng giá rẻ từ Trung Quốc để chờ triển khai hệ thống giám sát phù hợp.

Tháng 4 vừa qua, một “trục trặc” kéo dài 10 giờ trong hệ thống hải quan đã khiến các nhà nhập khẩu không thể nhập mã miễn thuế cho các lô hàng đã lên tàu, khiến hàng hóa phải chịu mức thuế cao hơn.

Một chiêu lách thuế khác là chuyển tải lậu – vận chuyển hàng qua nước thứ ba để che giấu xuất xứ Trung Quốc – cũng đang được sử dụng, dù tiềm ẩn rủi ro bị phạt và ngồi tù.

Một báo cáo của Goldman Sachs công bố hồi tháng 1 ước tính, trong năm 2023, việc né thuế do ông Trump áp trong nhiệm kỳ đầu đã khiến Mỹ thất thu khoảng 110 – 130 tỷ USD, với khai thấp giá trị và ghi sai loại hàng mỗi phần chiếm 40 tỷ USD, còn việc chuyển tải lậu chiếm 30 – 50 tỷ USD.

Trong khi đó, tổng số thuế và phí hải quan mà CBP thu được trong năm tài khóa 2023 là 92,3 tỷ USD, theo dữ liệu chính phủ.

Để chống lại các hành vi gian lận thuế, Capri dự báo chính phủ Mỹ sẽ gây áp lực lên các nước đối tác trong các cuộc đàm phán thương mại, yêu cầu tăng cường kiểm soát từ khâu xuất khẩu.

“Không thể chờ đến khi hàng đã lên tàu hay đến cảng Mỹ mới hành động,” ông nói, cho rằng cần chuyển trách nhiệm về cho nước xuất khẩu để hiệu quả hơn.

Matthew Galeotti, người đứng đầu Vụ Hình sự thuộc Bộ Tư pháp Mỹ, tuần trước cũng đã công bố hướng dẫn mới, trong đó ưu tiên điều tra và truy tố các hành vi gian lận thương mại và hải quan, đặc biệt là trốn thuế quan.

Ông Trump tuyên bố chính phủ liên bang đang thu về 2 tỷ USD mỗi ngày từ thuế nhập khẩu. Dù con số này bị cho là phóng đại, dữ liệu của Bộ Tài chính Mỹ cho thấy tiền thuế hải quan trong tháng 4 đã đạt mức kỷ lục: 16,3 tỷ USD.

Người phát ngôn của CBP nói với CNBC rằng việc thực thi thuế quan đang được thực hiện thông qua “sự kết hợp giữa quyền lực pháp lý, hệ thống tiên tiến và quy trình vận hành nhằm đảm bảo thu đủ thuế phải nộp.”

“Dưới các quyết định hành pháp gần đây, việc thực thi sẽ áp dụng những hình phạt nghiêm khắc nhất theo quy định pháp luật,” người này nhấn mạnh.

(Theo CNBC)