Trung Quốc dỡ cấm xuất khẩu đất hiếm sau đàm phán Mỹ - Trung

Investing.com -- Trong một động thái được xem là dấu hiệu “hạ nhiệt” căng thẳng thương mại, chính phủ Trung Quốc ngày 14/5 đã thông báo tạm thời dỡ bỏ các hạn chế xuất khẩu đất hiếm và một số mặt hàng chiến lược khác, bao gồm cả công nghệ có thể ứng dụng trong lĩnh vực quân sự, đối với 28 thực thể của Mỹ. Động thái này là kết quả đạt được sau các cuộc đàm phán thương mại giữa hai nước diễn ra tại Thụy Sỹ cuối tuần trước.

Theo thông cáo từ Bộ Thương mại Trung Quốc, lệnh tạm dừng các biện pháp hạn chế sẽ có hiệu lực trong vòng 90 ngày, bắt đầu từ ngày 14/5. Trước đó, Bắc Kinh từng cấm xuất khẩu bảy loại đất hiếm – bao gồm samari, gadolinium, terbi, dysprosi, luteti, scandi và ytri – cho 16 thực thể Mỹ từ ngày 4/4, sau khi Tổng thống Trump công bố loạt thuế đối ứng mới. Đến ngày 9/4, Trung Quốc tiếp tục đưa thêm 12 tổ chức vào danh sách trừng phạt, nâng tổng số lên 28 thực thể.

Các nguyên tố đất hiếm kể trên đóng vai trò thiết yếu trong sản xuất chip bán dẫn, xe điện, vũ khí công nghệ cao và thiết bị hàng không vũ trụ. Trung Quốc hiện chiếm đến 90% sản lượng đất hiếm toàn cầu, trong đó với một số loại đất hiếm nặng như dysprosi và terbi, thị phần chiếm gần như tuyệt đối – lên tới 99%.

Cũng theo thông báo, các công ty Trung Quốc hoạt động trong lĩnh vực xuất khẩu đất hiếm hoặc công nghệ lưỡng dụng (dùng cho cả dân sự và quân sự) có thể nộp đơn xin giấy phép xuất khẩu trong thời gian ba tháng tới. Ngoài ra, Bắc Kinh cũng quyết định tạm thời dỡ bỏ lệnh cấm thương mại và đầu tư đối với 17 doanh nghiệp Mỹ.

Các biện pháp trừng phạt này từng được Trung Quốc triển khai để đáp trả việc Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump tăng mạnh thuế lên hàng hóa Trung Quốc – lên đến 145%. Đáp lại, Bắc Kinh cũng áp thuế tới 125% với hàng Mỹ. Tuy nhiên, sau thỏa thuận "đình chiến", hai bên đồng ý giảm thuế về mức 10%, dù Mỹ vẫn giữ nguyên thuế 20% áp dụng trước đó, liên quan đến mặt hàng fentanyl – một chất bị coi là gây nghiện nguy hiểm.

Thỏa thuận tạm thời lần này được các chuyên gia đánh giá là dấu hiệu xuống thang đáng kể hơn kỳ vọng, và được Tổng thống Trump mô tả là “bước thiết lập lại hoàn toàn” trong quan hệ Mỹ - Trung.

Về phía Mỹ, sự phụ thuộc vào nguồn cung đất hiếm từ Trung Quốc luôn là mối quan ngại lớn. Trong năm 2024, Trung Quốc cung cấp khoảng 50% lượng khoáng sản quan trọng mà Mỹ nhập khẩu – theo số liệu từ Cục Khảo sát Địa chất Mỹ – bao gồm đất hiếm và các nguyên liệu chiến lược khác như yttri, antimon, bismuth và asen.

Giảm phụ thuộc vào đất hiếm Trung Quốc là một mục tiêu chiến lược then chốt của Mỹ. Ngay trong ngày nhậm chức tháng 1 vừa qua, ông Trump đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia trong lĩnh vực năng lượng, nhấn mạnh rằng chi phí năng lượng cao và sự phụ thuộc vào nguồn cung bên ngoài là các mối đe dọa an ninh quốc gia. Đến tháng 3, ông viện dẫn Đạo luật Sản xuất Quốc phòng để đẩy mạnh khai thác khoáng sản trong nước, đồng thời đề xuất hỗ trợ tài chính, ưu đãi thuế và các chương trình đầu tư cho lĩnh vực khai khoáng chiến lược.

Mỹ hiện cũng đang mở rộng tìm kiếm các nguồn cung thay thế tại nước ngoài như Greenland và Ukraine, đồng thời tăng tốc thăm dò các mỏ đất hiếm dưới đáy đại dương nhằm đảm bảo nguồn cung lâu dài cho các ngành công nghiệp công nghệ cao.