Thỏa thuận thuế Mỹ - Trung: Tín hiệu thoái lui chiến lược từ Washington?

Investing.com -- Thỏa thuận mới giữa Mỹ và Trung Quốc về việc hạ thuế quan cho thấy những giới hạn thực tế trong chính sách đối đầu thương mại của Washington, đồng thời phản ánh sự điều chỉnh chiến thuật khi đối mặt với áp lực trong nước.

Vào đầu tháng 4, Tổng thống Donald Trump ban hành sắc lệnh nâng thuế nhập khẩu từ Trung Quốc lên 145%, động thái được xem là thể hiện lập trường cứng rắn của Mỹ và khiến thương mại song phương gần như đóng băng. Lệnh áp thuế khiến doanh nghiệp Mỹ tái cơ cấu chuỗi cung ứng, giảm nhập từ Trung Quốc và chuyển hướng sang các quốc gia khác. Hậu quả là nhiều nhà máy Trung Quốc buộc phải dừng hoạt động, trong khi một số công ty Mỹ phải đối mặt với rủi ro tài chính nghiêm trọng.

Tuy nhiên, chỉ sau vài tuần, tác động tiêu cực đối với doanh nghiệp Mỹ đã khiến chính quyền Trump phải xem xét lại. Dưới sức ép kinh tế trong nước, đặc biệt từ các nhà nhập khẩu và bán lẻ, chính quyền buộc phải điều chỉnh chính sách. Cuộc đàm phán gần đây tại Geneva đã dẫn đến thỏa thuận giảm mạnh thuế giữa hai bên: Mỹ hạ thuế xuống 30%, Trung Quốc giảm về 10%. Cả hai cũng nhất trí tái khởi động đối thoại nhằm bình ổn quan hệ thương mại.

Chuyên gia Scott Kennedy từ CSIS nhận định đây là “một bước rút lui gần như toàn diện” từ phía Mỹ, và cho thấy Trung Quốc đã thành công khi không nhượng bộ trước sức ép thuế quan. Bất chấp những tuyên bố mạnh mẽ trước đó, thực tế cho thấy chiến lược "gây sốc" bằng thuế quan của Washington không mang lại hiệu quả trước một đối thủ có sức chịu đựng lớn và năng lực phản ứng linh hoạt.

Giới quan sát cho rằng chiến lược thương mại của ông Trump — vốn đặt trọng tâm vào áp thuế cao để tạo lợi thế đàm phán — đã phản tác dụng khi vấp phải hệ lụy lan rộng trong nền kinh tế Mỹ, từ tăng giá tiêu dùng đến gián đoạn chuỗi cung ứng. Các công ty Mỹ bày tỏ lo ngại về tình trạng khan hiếm hàng hóa và giá cả leo thang, trong khi Trung Quốc vẫn duy trì năng lực xuất khẩu bằng cách chuyển hướng sang các thị trường Đông Nam Á.

Dù quyết định hạ thuế trong 90 ngày tạo ra khoảng thời gian "giảm nhiệt" tạm thời cho doanh nghiệp, các chuyên gia cho rằng đây chỉ là giải pháp ngắn hạn. Cả hai nước đặt mục tiêu đạt được tiến triển đáng kể trong đàm phán trước giữa tháng 8, nhưng nếu không thành công, Mỹ có thể tái áp thuế cao hơn.

Phía Mỹ cũng khẳng định họ không muốn "tách rời" khỏi Trung Quốc – một thay đổi rõ rệt trong lập trường. Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent cho biết hai bên đều nhận thấy lợi ích chung trong duy trì quan hệ thương mại. Đây là một sự đảo chiều so với quan điểm trước đó của ông, khi từng nhấn mạnh rằng cuộc chiến thuế sẽ gây thiệt hại nặng cho Trung Quốc vì phụ thuộc vào xuất khẩu sang Mỹ.

Tuy nhiên, thực tế là cả hai nền kinh tế đều chịu tổn thương. Doanh nghiệp Mỹ lo ngại về các biện pháp trả đũa của Trung Quốc đối với các mặt hàng chiến lược, đặc biệt là khoáng sản quan trọng. Đồng thời, việc xuất khẩu từ Trung Quốc sang các nước Đông Nam Á tăng mạnh cho thấy Bắc Kinh hoàn toàn có thể thích ứng với các biện pháp hạn chế của Mỹ.

Theo các nhà phân tích, 90 ngày là không đủ để giải quyết các vấn đề tồn đọng như thặng dư thương mại hay tiếp cận thị trường nội địa Trung Quốc. Wendy Cutler từ Viện Chính sách Xã hội châu Á nhận định rằng các cuộc đàm phán như vậy thường mất hơn một năm mới có thể đi đến kết quả bền vững.

Về lâu dài, Washington dự kiến sẽ tập trung vào các nỗ lực mở cửa thị trường Trung Quốc cho doanh nghiệp Mỹ, tái khởi động các cam kết từ thỏa thuận thương mại năm 2020 – vốn từng thất bại trong việc thực thi. Trong khi đó, các vấn đề chiến lược như fentanyl, an ninh chuỗi cung ứng và ngành công nghiệp cốt lõi của Trung Quốc cũng sẽ là điểm nóng trong quá trình đàm phán sắp tới.